TVSH-ja është një taksë mbi vlerën e shtuar që përfshihet në çmimin e mallrave. Në praktikë, duket kështu: kur një blerës paguan për një produkt, ai paguan si për produktin ashtu edhe për TVSH-në. Shitësi i mban paratë për mallrat për vete dhe shumën e tatimit mbi vlerën e shtuar i jep shtetit.
TVSH-ja ka depërtuar në përditshmërinë e shitësit dhe blerësit aq shumë sa ne praktikisht nuk e vëmë re. Natyrisht, derisa të hasim në pasqyrat financiare, nuk mund të bëhet pa aftësi për llogaritjen e TVSH-së.
Si u shfaq TVSH-ja
Data e saktë e paraqitjes së taksave (në kuptimin e përgjithshëm të këtij koncepti), për fat të keq, nuk dihet. Mund të supozojmë se taksat erdhën së bashku me ardhjen e konceptit të shtetit. Këtu parimi është i thjeshtë: një person punon dhe nuk ka frikë për sigurinë e pronës, familjes dhe zanatit të tij - këtë ia garanton shteti. Por ju duhet të paguani për këtë shërbim, dhe këtu hyjnë taksat.
Një nga zanatet më të zakonshme të të gjitha kohërave dhe popujve ishte tregtia. Natyrisht, shteti ka dashur gjithmonë të ketë pjesën e tij në këtë biznes fitimprurës. Por tregtarët janë njerëz të zgjuar, prandaj shumica e transaksioneve tregtare bëheshin aty ku syri i shtetit nuk i sheh. Diçka duhej bërë për këtë. Gjëja e parë që erdhi në mendje ishte zhvendosja e barrës tatimore nga shitësi tek konsumatori. Marrja e taksave nga kjo kategori e popullsisë është shumë më e lehtë.
Parakushtet e para për shfaqjen e TVSH-së në formën që ne dimë tani u shfaqën në Gjermani. Viti ishte 1919, një kohë jo shumë e favorshme për industrialistin gjerman Wilhelm von Siemens. Ai sapo kishte pësuar humbje të mëdha dhe kishte hartuar një plan dinake për t'ia kaluar të gjitha kostot financiare një blerësi të pambrojtur. Kështu lindi projekti i TVSH-së, të cilin, meqë ra fjala, Siemens nuk pati kohë ta zbatonte - industrialisti i pasur iku. Por puna e tij, siç thonë ata, vazhdoi.
Financieri francez Maurice Loret ringjalli idenë e tatimit mbi vlerën e shtuar. Në vitin 1954, ai i kujtoi qeverisë së tij se nuk kishte nevojë të "rishpikte rrotën" dhe se thjesht mund të përdorej ideja e Siemens, sipas së cilës çdo gjë e shitur në shtet mund të taksohej, dhe jo shitësi, por blerësi në fakt do të paguante.
Ideja u prit me entuziazëm, por qeveria pragmatike e Francës iu afrua me mjaft kujdes: fillimisht, praktika e futjes së TVSH-së u zbatua në një nga kolonitë franceze - Bregun e Fildishtë. Dhe pas rezultatit pozitiv të eksperimentit, TVSH-ja u lançua në vetë Francën.
Duke studiuar përvojën e fqinjëve, duke përfshirë mbledhjen e taksave, fqinjët ndoqën Francën dhe në kohën tonë, skema e mbledhjes së tatimit mbi vlerën e shtuar tashmë ka zënë rrënjë në 137 vende të botës.
Fakte interesante
- Disa vende, si Kanadaja dhe Shtetet e Bashkuara, nuk kanë TVSH, por pothuajse të gjitha kanë një taksë shitjeje. Vendet arabe me burime të pasura natyrore përballen gjithashtu pa TVSH: Omani, Kuvajti, Bahreini, Katari.
- Në Gjermani, një analog i TVSH-së u prezantua në Saksoni në shekullin e 18-të.
- TVSH-ja më e lartë: Hungaria, Danimarka, Norvegjia, Suedia dhe Islanda (duke filluar nga 24,5% në 27%).
- TVSH-ja më e ulët: në Jersey, Malajzi, Singapor, Panama dhe Republikën Dominikane (nga 3% në 6%)
- Disa analistë e konsiderojnë TVSH-në si një element të një "komploti global".
- Në disa vende (janë më shumë se 50 prej tyre), ekziston një sistem pa taksa - rimbursimi i TVSH-së kur blini mallra në një dyqan të specializuar. Sistemi është i vlefshëm për jorezidentët, mund të merret një rimbursim kur largoheni nga vendi.
- Në shumë vende, TVSH-ja është shtylla kurrizore për buxhetin e shtetit. Për shembull, të ardhurat nga taksat në Francë përbëjnë më shumë se 46% të PBB-së totale të vendit. Një pjesë e konsiderueshme e kësaj shume realizohet nëpërmjet tatimit mbi vlerën e shtuar.
Shpërndarja aktive e tatimit mbi vlerën e shtuar në të gjithë vendet e planetit tonë është dëshmi se sistemi njihet si efektiv. Nuk mund të gjykojmë mirëqenien ekonomike të shtetit nga shuma e TVSH-së, por padyshim që norma e TVSH-së e miratuar ka një kuptim të caktuar.
